در این مقاله تلاش کرده‌ایم مهم‌ترین قطعات آسانسور را بررسی کنیم.این آسانسورها ماشین‌هایی الکتریکی مکانیکی هستند که ما انسان‌ها آنها را برای مسافرت‌های عمودی در انواع ساختمان‌ها طراحی کرده‌ایم تا با صرف زمان و انرژی کمتری به مقصد برسیم. اما هر ماشینی قطعاتی دارد که شناخت آنها به شما کمک می‌کند انتخاب بهتری در خرید انواع آسانسور داشته باشید.
تفاوت در انواع تجهیزات آسانسور
قطعات آسانسور نسبت به نوع آسانسوری که قصد دارید در ساختمان خود استفاده کنید متفاوت است. در واقع یکی از تفاوت‌های عمده و اصلی آسانسور هیدرولیکی، روملس و یا کششی، در قطعات آسانسور است. برای مثال برخی قطعات آسانسور مثل پاوریونیت، شیر اطمینان و جک فقط در انواع آسانسور هیدرولیکی دیده می‌شوند.
همچنین جالب است بدانید به جز آسانسورهای روملس که نیازی به چاهک و موتورخانه ندارند، محل نصب انواع دیگر آسانسورها شامل سه بخش می‌شود:
- موتورخانه که محل نصب موتور آسانسور، تابلو فرمان، فلکه هرزگرد، کاهش دهنده سرعت و دیگر لوازم است.
- چاه آسانسور یا کانال آسانسور که در حقیقت همان محفظه‌ای است که کابین آسانسور در آن حرکت می‌کند. یعنی چاه آسانسور محل نصب ریل آسانسور، کابین و درب‌های کابین است.
- چاهک آسانسور در انتهای چاه یا کانال آسانسور قرار دارد و محل نصب ضربه‌گیرها(بافرها) است.
معرفی قطعات آسانسور
قطعات آسانسور یا بالابرها را می‌توان به طور کلی در ریل‌های آهنی کابین، ریل‌های آهنی وزنه تعادل، لنگه‌های در کابین، درب طبقات آسانسور، شستی، سیم بکسل، موتور، تابلو فرمان، گاورنر، پاراشوت، تراول کابل، کفشک‌ها، ضربه‌گیر، میکروسوییچ‌ها، سنسورها خلاصه کرد. در ادامه هر کدام از این موارد به طور خلاصه بررسی شده است.
کابین آسانسور(elevator cabin or car)
یکی دیگر از قطعات آسانسور که دارای کاربرد و اهمیت ویژه‌ای است کابین آسانسور می‌باشد. اتاقک یا کابین آسانسور همان محفظه‌ای است که بار یا مسافر برای جا‌به‌جا شدن درون آن قرار می‌گیرند. به طور معمول کابین‌ها طراحی‌های داخلی متنوعی دارند و از جنس‌های مختلفی مانند فلز، شیشه، مواد پلیمری، چوب، ام دی اف و یا ترکیبی از این مواد، ساخته می‌شوند. همچنین کابین آسانسورها بر اساس ساختمان و نوع کاربردی که دارند در ابعاد مختلف ساخته می‌شوند و می‌توانند ویژه حمل انسان، بار، غذا، ماشین، تخت بیمارستان و… باشند.
مهم‌ترین قطعات آسانسور متعلق به کابین آسانسور، وزنه تعادل، کفشک و یوک کابین هستند که هزینه هر کدام روی قیمت کلی کابین تاثیر می‌گذارد، به طوری که بسته به نوع طراحی و اجزا، قیمت کابین آسانسور بین 15 تا 20 میلیون در حال حاضر متغیر است.
ریل آسانسور(Guide Rail)
ریل آسانسور نیز از جمله قطعات آسانسور است، اطلاعات جامع درباره ریل آسانسور را می‌توانید در مقاله جامع ریل آسانسور بیابید؛ اما در اینجا موارد کلی را بیان می‌کنیم. محل قرارگیری و نصب برخی از قطعات آسانسور از جمله ریل آسانسور روی دیواره چاه آسانسور است و به حفظ تعادل و در مسیر نگه داشتن کابین کمک می‌کند. ریل همچنین از نوسانات افقی کابین که در هنگام سوار شدن مسافران ایجاد می‌شود، جلوگیری می‌کند.
حرکت کابین آسانسور چگونه است؟
کابین آسانسور به کمک برخی از قطعات آسانسور از جمله کفشک‌هایی که متناسب با کاربری و وزن آسانسور طراحی شده‌اند، روی ریل‌ها حرکت می‌کند. همچنین یکی دیگر از کاربردهای ریل نگه داشتن کابین در مواقعی است که آسانسور به خاطر نکات ایمنی از حرکت باز می‌ایستد.
ریل‌های آسانسور بر اساس ابعاد و بال تیر طبقه‌بندی می‌کنند. شاخه‌های ریل آسانسور معمولا 5 متری است و هر شاخه یک پشت‌بند برای متصل شدن به شاخه بعدی دارد. پشت‌بند ریل‌های تولید شده در شرکت‌های مختلف با هم متفاوت است، به همین خاطر نمی‌توان برای اتصال ریل‌ها از پشت‌بندی غیر از پشت‌بند مخصوص همان شرکت استفاده کرد.
درب کابین و درب طبقات
درب کابین یا درب طبقات یکی دیگر از قطعات آسانسور هستند که از گذشته تاکنون در انواع لولایی، کنارجمع شونده، کشویی از وسط باز شونده، اتوبوسی، آکاردئونی، گیوتینی و… ساخته می‌شوند. البته امروزه کابین آسانسورها معمولا درهای دو لته‌ای کشویی دارند. این درب‌ها و عملکرد صحیح آنها اهمیت زیادی در ایمنی آسانسور دارد. درب آسانسور می‌تواند طراحی و جنس‌های مختلفی داشته باشد.
آسانسورها همچنین در تمامی طبقات درب جداگانه دارند که یکی از اصلی‌ترین نکات برای رعایت ایمنی نصب آسانسور در ساختمان است. اگر برای هر طبقه درب جداگانه نصب نشود، در هر طبقه دریچه‌ای خواهیم داشت که می‌تواند منجر به سقوط افراد یا اشیا به درون چاه آسانسور شود
موتور آسانسور(elevator engine)
می‌توان گفت موتور آسانسور یکی از مهم‌ترین قطعات آسانسور است، آسانسورهای مدرن وسیله‌ای هستند که با کمک موتور کار می‌کنند. موتور آسانسور که انواع مختلفی دارد نیروی برق را به نیروی محرکه تبدیل کرده و کابین آسانسور را جا‌به‌جا می‌کند. بر حسب اینکه اجزای موتور آسانسور چگونه انتخاب و گردآوری شود، انواع موتورهای گیربکس‌دار و گیرلس را ایجاد می‌کنند که بسته به کارایی و نوع ساختمان باید انتخاب شوند.
نحوه کار موتور آسانسور چگونه است؟
اگر بخواهیم به طور کلی از نحوه کار موتورهای آسانسور بگوییم، باید سایر قطعات آسانسور اعم از تابلو فرمان را هم دخیل کنیم، تابلو فرمان دستورات لازم را به موتور داده تا موتور کابین را به وسیله سیم بکسل به مقصد مورد نظر هدایت کند. طریقه کار موتورهای آسانسور به این شکل است که برحسب دستوراتی که در تابلو فرمان پردازش می‌شوند، کابین را به وسیله سیم بکسل بالا کشیده یا به پایین می‌برد.
تابلو فرمان (Control Panel)
برخی از قطعات آسانسور نسبت به سایر قطعات دارای اهمیت بیشتری هستند. اگر موتور قلب آسانسور باشد، تابلو فرمان مغز آسانسور و محل پردازش فرمان‌ها و دستورات کاربران است. اگر مایلید اطلاعات تخصصی و کاملی از این اجزا آسانسور داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله انواع تابلو فرمان آسانسور را مطالعه کنید. اما به طور کلی باید بگوییم تمامی قطعات آسانسور الکتریکی و مکانیکی به دستور تابلو فرمان آسانسور به کار می‌افتند.
تابلو فرمان مانند موتور آسانسور در قسمت بالای چاه آسانسور نصب می‌شود و از متداولترین انواع آن می‌توان به تابلو فرمان دو سرعته و درایو دار اشاره کرد. همچنین قیمت تابلو فرمان آسانسور بر حسب ظرفیت، نوع و شرکت سازنده بین 10 تا بالای 40 میلیون متغیر است.
قطعات آسانسور موثر در ایمنی؛ گاورنر و پاراشوت
تعدادی از قطعات آسانسور برای حفظ و افزایش ایمنی آسانسور کاربرد دارند. به عنوان مثال پاراشوت یا ترمز ایمنی یکی از ابزارهایی است که برای بالا بردن ایمنی در آسانسورها به کار گرفته می‌شوند. در صورتی که سرعت کابین به طرز غیر استانداردی بالا رود، پاراشوت به کمک گاورنر که با سیم بکسل به هم متصل شده‌اند وارد عمل می‌شوند.
در این مرحله گاورنر اهرم پاراشوت را می‌کشد و همزمان با نزدیک شدن فک‌های پاراشوت به هم از ادامه حرکت کابین بر روی ریل جلوگیری می‌شود.
گاورنر آسانسور نیز بر حسب تک جهتی و یا دو جهتی بودن، کیفیت و شرکت سازنده قیمت‌های مختلفی دارد، اما در حال حاضر محدوده قیمت گاورنر آسانسور بین 800 هزار تومان تا یک میلیون و 500 هزار تومان متغیر است. اطلاعات بیشتر در زمینه ترمز و گاورنر آسانسور را می‌توانید در مقاله ایمنی آسانسور بیابید.
ضربه‌گیر(Buffer)
یکی دیگر از قطعات آسانسور آسانسور که برای بالا بردن ایمنی به سیستم آسانسورها اضافه شده، قطعه‌ای به نام ضربه‌گیر یا بافر آسانسور است. اطلاعات کامل در زمینه ضربه‌گیر را می‌توانید در مقاله انواع بافر آسانسور بیابید، اما به طور کلی باید بگوییم این قطعه در چاهک آسانسور نصب می‌شود و در مواقعی که به هر دلیلی کابین آسانسور در طبقه آخر ترمز نکرده و به درون چاهک سقوط کند، آخرین سیستم ایمنی که باقی خواهد ماند ضربه‌گیر یا بافر است.
به بیانی دیگر اگر هیچ یک از سیستم‌های ایمنی که مانع از سقوط کابین می‌شوند، وظیفه خود را به درستی انجام نداده باشند، سقوط کابین آسانسور رخ می دهد. در این شرایط پس از چند سانتی‌متر کابین به قطعه‌ای به نام بافر برخورد می‌کند که وظیفه آن کم کردن شدت ضربه است. بافرها در انواع مختلفی چون بافرپلی اورتان و بافر هیدرولیکی ساخته می‌شوند.
تراول کابل(Traveling Cable)
این قطعه آسانسور که به تراول کابل آسانسور معروف است نوعی کابل تخت و پهن است که از 24 رشته سیم نمره 10 ساخته شده است. تراول کابل وظیفه انتقال دستورات و فرمان‌ها از دکمه‌های آسانسور به تابلو فرمان و جعبه رویزیون است.
این کابل پیوسته به همراه کابین بالا و پایین می‌رود، از همین رو نام آن را تراول کابل نهاده‌اند. این کابل وظیفه بسیار مهمی دارد، به همین خاطر توصیه می‌شود از مرغوب‌ترین نوع موجود در بازار برای نصب در آسانسور استفاده شود.
دیکتاتور آسانسور
آیا تابحال در زمان محکم بسته شدن درب آسانسور درب را مشاهده کرده‌اید؟ معمولا همه ما در این شرایط تصور می‌کنیم که درب آسانسور با صدای بسیار زیادی بسته می‌شود؛ اما این تصور اشتباه است. معولا درب آسانسور در لحظه پایانی با سرعت بسیار کمی بسته می‌شود. دیکتاتور آسانسور یکی از قطعات آسانسور است که باعث سرعت آرام و روان درب آسانسور به ویژه در هنگام بسته شدن درب می‌شود.
مگنت درب آسانسور
یکی از قطعات آسانسور، مگنت درب آسانسور است که از اجزای زیر تشکیل شده است.
- سیم پیچ مغناطیسی
- اهرم
- جک
محل قرارگیری مگنت درب آسانسور بر روی درب کابین آسانسور و رو به سمت قفل ایمنی درب طبقات است. مکانیزم مگنت درب آسانسور به گونه‌ای طراحی شده است که قفل درب پس از رسیدن به طبقات از طریق این مگنت باز می‌شود.
قفل لولایی درب
چند لحظه تصور کنید که آسانسوری با درب باز حرکت کند! به نظر شما چه اتفاقی می‌افتد؟ قطعا در این شرایط خطرات زیادی جان مسافران را تهدید می‌کند. یکی از این خطرات سقوط به درون چاه آسانسور است. به همین علت قفل لولایی درب آسانسور جهت جلوگیری از حرکت آسانسور با درب باز تعبیه شده است.
فلکه هرزگرد آسانسور
فلکه هرزگرد آسانسور نیز از قطعات آسانسور است که عامل اصلی ایجاد اصطکاک میان کابل و فلکه‌ها و ایجاد تناسب زاویه سیم بکسل‌ها(زاویه آلفا) می‌باشد. البته فلکه هرزگرد همیشه این کار را انجام نمی‌دهد. در صورتی که فاصله مابین کابین و کادر وزنه و سیم بکسل‌های متصل به آنها بیشتر از طول فلکه کشش موتور باشد و این فلکه قادر به ایجاد زاویه مناسبی برای سیم بکسل‌ها نباشد، فلکه هرزگرد فعال می‌شود.
براکت ریل آسانسور
نوع خاصی از قطعات آسانسور که به صورت پایه هستند با نام براکت ریل آسانسور شناخته می‌شوند. ریل‌های آسانسور توسط همین پایه‌ها به دیواره چاهک آسانسور وصل می‌شوند. براکت‌ها انواع مختلفی دارند که هر نوع آن برای هر آسانسوری نسبت به موارد زیر انتخاب می‌شود.
- اندازه و ظرفیت کابین آسانسور
- نوع ترمز آسانسور
- سرعت حرکت آسانسور
فاصله مناسب برای نصب براکت‌ها از هم نیز از استاندارد و قانونی خاص تبعیت می‌کند. بر اساس این استاندارد فاصله مذکور به صورتی تعیین می‌شود که از مشکلات ریل در زمان ترمز اضطراری پیشگیری شود. براکت‌ها توسط لقمه ریل آسانسور به ریل‌ها متصل می‌شوند.
انکودر آسانسور
قطعا سوار شدن و استفاده از آسانسوری با سرعت غیر مجاز و بسیار زیاد کاری اشتباه و البته ترسناک است. بنابراین باید برخی از قطعات آسانسور به کنترل سرعت حرکت آسانسور بپردازند. یکی از قطعاتی که وظیفه اصلی آن کنترل سرعت حرکت و سنجش دقیق آن است، انکودر آسانسور می‌باشد. این قطعات در ابعاد، اشکال و اندازه‌های مختلفی موجود هستند. انکودر آسانسور توانایی تولید 3600 پالس به ازای یک دور را دارد. میزان چرخش و جابجایی کابین از طریق اندازه گیری همین پالس‌ها محاسبه می‌شود.
سیم بکسل
قطعات آسانسور به صورت اصلی و فرعی هستند، سیم بکسل یکی از قطعات اصلی آسانسور است. این قطعه آسانسور از گروهی سیم و رشته تشکیل شده است که همگی در اطراف یک سیم مرکزی قرار دارند. کاربرد این گروه سیم‌ها ایجاد تعلیق کابین و همچنین وزنه تعادل آسانسور است. در نهایت این سیم‌ها به دور هسته‌ای از جنس فیبر پیچیده می‌شوند.
